Sedimentair gesteente
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Sedimentair gesteente, ook wel afzettingsgesteente genoemd, ontstaat door de afzetting en verharding van sedimenten zoals klei, zand, grind, of organisch materiaal, vaak onder invloed van druk.
Omschrijving
Sedimentaire gesteenten vormen een belangrijk deel van het aardoppervlak en zijn opgebouwd uit lagen sediment die over elkaar zijn afgezet. Ze ontstaan door processen van verwering en erosie, waarbij bestaand gesteente wordt afgebroken en het materiaal vervolgens door wind, water of ijs wordt getransporteerd en elders afgezet. Dit sediment kan bestaan uit gesteentefragmenten, mineralen of organisch materiaal. Door compactie (druk) en cementatie (binding door mineralen) over lange perioden verhardt het sediment tot vast gesteente. Voorbeelden van sedimentair gesteente zijn zandsteen, schalie, kalksteen en bruinkool.
Soorten sedimentair gesteente
Sedimentaire gesteenten worden ingedeeld op basis van hun samenstelling, textuur en ontstaanswijze. Een veelvoorkomende indeling is naar de grootte van de fragmenten (klasten) waaruit het gesteente is opgebouwd. Bij kleine klasten spreekt men van klei of silt, wat kan leiden tot gesteenten als schalie of siltsteen. Grotere korrels vormen zand of zandsteen. Bij nog grotere, afgeronde klasten (groter dan 2 mm) spreekt men van grind, dat in geconsolideerde vorm conglomeraat wordt genoemd. Naast klastische gesteenten zijn er ook chemische sedimentaire gesteenten, gevormd door neerslag uit oplossingen (zoals steenzout), en organogene sedimentaire gesteenten, gevormd uit organisch materiaal (zoals kalksteen uit schelpen of koraal, of bruinkool en steenkool uit plantenresten). Voorbeelden van sedimentaire gesteenten zijn zandsteen, schalie, kalksteen, mergelsteen en bruinkool.
Toepassingen in de bouw
Sedimentaire gesteenten vinden diverse toepassingen in de bouw. Zandsteen wordt bijvoorbeeld gebruikt als natuursteen voor gevelbekleding en bestrating. Klei is een essentieel materiaal voor de productie van bakstenen en dakpannen na bakken. Kalksteen wordt toegepast als bouwsteen, in cementproductie en als toeslagmateriaal. Mergelsteen, een mengsel van kalk en klei, wordt ook als bouwsteen gebruikt.
Vergelijkbare termen
Metamorf gesteente
Gebruikte bronnen: